Pterophyllum scalare Maanvis zebra albino

Pterophyllum scalare – Maanvis

De naam Pterophyllum is afkomstig uit het Grieks en betekent “Vinnen als een blad”. Scalare is afkomstig uit het Latijn en betekend “ladder”. Dit is een verwijzing naar de strepen op hun flank die wel wat weg hebben van de treden van een ladder. In Nederland is deze soort bij het grote publiek vooral bekend onder de naam Maanvis.

Het geslacht Pterophyllum maakt onderdeel uit van de familie van de Cichliden (Cichlidae). Een zeer omvangrijke familie waarin zich zo’n 221 geslachten bevinden en meer dan 1670 soorten. Het geslacht Pterophyllum zelf kent slechts 3 soorten. De Pterophyllum scalare, de Pterophyllum altum en de Pterophyllum leopoldi. De meeste aquariumliefhebbers noemen alle 3 de soorten maanvis. De Pterophyllum scalare werd als in 1823 voor het eerst beschreven door Schultze.

In de loop der jaren heeft de Pterophyllum scalare of Maanvis al heel wat verschillende namen gezien. De volgende namen zijn niet geldige synoniemen: Zeus scalaris, Platax scalaris, Plataxoides dumerilii, Pterophyllum dumerilii, Pterophyllum eimekei, Pterophillum eimekei,

Beschrijving

De Pterophyllum is duidelijk te onderscheiden van andere cichliden. Zoals de wetenschappelijke naam al laat zien hebben ze grofweg de vorm van een blad. De rug en anaalvin lopen ver uit het lichaam vandaan, evenals de borstvinnen. Het wildtype Pterophyllum scalare heeft een zilveren grondkleur met daarop vier verticale zwarte strepen. Deze strepen vervagen wanneer ze gestrest zijn en worden donkerder wanneer de Pterophyllum scalare zich goed voelt, zeker bij het paren.

Doorgaans zijn maanvissen hoger dan dat ze lang worden. Het lichaam kan een lengte bereiken van zo’n 15 centimeter, tel je daar de vinnen bij op dan worden ze tot zo’n 20 centimeter lang. De rug en anaalvin strekken nog wat verder waardoor de hoogte van de Pterophyllum scalare kan uitkomen op zo’n 25 centimeter.

De Pterophyllum scalare is te onderscheiden van de Pterophyllum altum doordat de altum aan de bovenzijde van de kop ter hoogte van de bovenkant van het oog een scherpe binnenwaartse knik heeft, dit wordt vaak een wipneus of zadelneus genoemd. De streeptekening van de zwarte banden is hetzelfde maar tussen band 1 en 2 en 3 en 4 zien we bij de Pterophyllum altum een lichtere grijsachtig groene band lopen. De Pterophyllum leopoldi is het makkelijkst te onderscheiden doordat de middelste zwarte streep niet doorloopt naar beneden maar meer een donkere vlek is hoog op de flank.

Het verschil tussen de man en de vrouw is bij maanvissen normaal gesproken niet zichtbaar. Pas bij het paren zie je verschil in gedrag. Mannen zijn dan wat agressiever en territoriaal. Bij het afzetten van de eieren wordt de legbuis van de vrouw zichtbaar.

Qua karakter laat de maanvis zich beschrijven als een rustige vis die zich statig door het aquarium voort beweegt. Hij is ten opzichte van andere vissen vriendelijk. De maanvis is zeer gesteld op rust dus plaats ze niet samen met al te drukken vissen. Als de maanvis in een te druk aquarium wordt geplaatst is dat vaak terug te zien aan zijn kleuren, de strepen zullen dan vervagen. Naarmate ze ouder worden, wordt de vis ook rustiger en statiger qua gedrag.

In de loop der jaren zijn een aantal lokale varianten van de Pterophyllum scalare ontdekt. Omdat het zo’n populaire aquariumvis is worden ze massaal nagekweekt. Wildvang exemplaren komen niet vaak voor. De aangeboden dieren wijken vaak af de wildvang exemplaren. Ze hebben grotere schubben, andere vormen of kleuren. Sommige kweeklijnen hebben zelf compleet anders gekleurde exemplaren opgeleverd.

Een aantal wildtype’s zijn onder andere:

Pterophyllum Emeikei
Pterophyllum scalare Red Shoulder
Pterophyllum dumerilii

Een aantal kweekvarianten van de maanvis zijn onder andere:

Pterophyllum scalare Zwart
Pterophyllum scalare Marbled
Pterophyllum scalare Gold

Biotoop

De leefomgeving voor de Pterophyllum scalare is vrij uitgestrekt. Het omvat delen van Guyana, Frans Guyana, Suriname, Peru, Colombia en natuurlijk Brazilië. Ze leven daar in verschillende riviersystemen zoals de Amazone, Rio Oyapock, Rio Essequibo, Rio Ucayali, Rio Solimaues.

Maanvissen leven in de langzaam stromende wateren waar ze zich ophouden tussen de onderwater staande planten, takken en struiken. De grotere rivieren en stromen worden vermeden. Het water stroomt hier te snel voor de maanvis. In deze grotere waterstromen komen ook de jagende vissoorten voor zoals de Piranha en Payara armatus.

Dieet

In het wild is de maanvis een echte omnivoor. Ze voeden zich daarbij voornamelijk met ongewervelden, insectenlarven en ander onderwater diertjes. In het aquarium is het geen kieskeurige eter. Ze nemen vlokvoer, granulaat, diepvries, gedroogdvoer etc. Zorg ervoor dat ze afwisselend te eten krijgen om ze gezond te houden. Vooral diepvries of levendvoer wordt graag gegeten.

De maanvis is een echte cichlide. Kleinere vissoorten worden al snel aangezien voor voer. Koop je bijvoorbeeld kleine kardinaaltetra’s en wordt de school snel kleiner, dan is de kans groot dat je maanvissen af en toe een visje weghappen.

Het Aquarium

De Pterophyllum scalare heeft een aquarium nodig van minimaal 100 centimeter lang en 50 centimeter hoog. Omdat het een vis is die zich beter voelt in een groep raden we wel aan om voor die groep een groter aquarium vanaf zo’n 150 centimeter lengte aan te houden. Een groep maanvissen bestaat uit minimaal 5 dieren.

Heel belangrijk is de hoogte van de waterstand. Omdat de vis naar verhouding met andere vissoorten vrij hoog wordt is een waterhoogte van 50 centimeter voor een volwassen dier eigenlijk wel het minimum. Vergeet niet dat ze tot wel 35 centimeter hoog kunnen worden!

Ze vinden het heerlijk om tussen Valisneria’s en andere stengel planten te hangen. Je kunt het aquarium dus prima inrichten met Valisneria, zwaardplanten en bijvoorbeeld boomwortels waartussen de Pterophyllum scalare zich kan ophouden.

Zorg er tevens voor om voldoende open zwemruimte te creëren, dit zouden ze erg op prijs stellen. Teveel stroming in het aquarium wordt niet op prijs gesteld.

Het water mag zacht zuur tot neutraal zijn met een pH van 6 tot 7.5. De temperatuur kan liggen tussen de 24 en 30 graden celsius. Hou er rekening mee dat in de natuur de periodes met hele hoge of hele lage temperaturen niet het jaar rond voorkomen. Het is niet altijd goed om constant de maximale of minimale temperaturen aan te houden.

Kweek Aquarium en Conditioneren

Om te kunnen kweken met maanvissen heb je om te beginnen een kweekkoppel nodig. Omdat je buiten het paren om niet kunt zien wat het geslacht van de Pterophyllum scalare en niet alle mannen en vrouwen een koppel zullen vormen heb je twee keuzes om een koppel te verkrijgen.

Ga naar een goede kweker met een goede reputatie en koop daar een kweekkoppel. Bekijk vóórdat je het koppel overneemt of je tevreden bent over de vorm van de vis, de vinnen, de kleur en of ze goed eten. Bekijk ook de nakomelingen van dit koppel.

Meestal is deze methode redelijk prijzig en er is geen garantie dat het koppel bij jou thuis ook zal gaan kweken omdat de waterwaardes toch wat anders zijn. De kans is echter wel groot dat ze gewoon doorgaan met waar ze gebleven waren mits je maar goede watercondities aanbied.

De tweede methode is wat goedkoper. Koop een stuk of 8 a 10 jonge dieren. Zoek wederom dieren uit die de juiste vorm en kleur hebben en let goed op de gezondheid en dat ze goed eten. Laat de jongen opgroeien. Uiteindelijk zal er zich in deze groep een koppel vormen.

Deze methode kan wat langer duren. De dieren bereiken na zo’n 6 tot 9 maanden pas hun sexuele volwassenheid.

Het kweekaquarium hoeft slechts zo’n 100 liter water te bevatten maar moet wel voldoende hoog zijn. Zet het aquarium op een rustige plek zodat de maanvissen bij het paren en verzorgen van de eieren niet te veel worden gestoord.

Plaats in het aquarium onder een scherpe hoek een platte steen. Plaats een tweede steen op de bodem zodat de opstaande steen niet wegglijd. Gebruik voor de filtering een sponsfilter. Om de vrouw wat beschutting te geven kun je in een pot een zwaardplant plaatsen die je een 10 centimeter van de steen af plaatst. Hou de bodem verder kaal, dus geen zand of grind gebruiken.

Voer het koppel afwisselend met vlokvoer, diepvries en levend voer. Belangrijk is de afwisseling maar in het dieet mogen de diepvries voeders als witte mug, zwarte mug en tubifex niet ontbreken.

Het afzetten

Als het koppel klaar is om eieren af te zetten krijgen ze vanzelf interesse in de platte steen. Deze wordt grondig schoongepoetst als voorbereiding op het afzetten van de eieren. Bij de vrouw wordt nu de legbuis zichtbaar. De strepen van de Pterophyllum scalare zijn nu op zijn donkerst en mooist.

De vrouw schuift met haar buik over de steen en zet haar eieren af op de platte steen. De man volgt haar op de voet en bevrucht de pas gelegde eieren. Een nest kan in eerste instantie uit wel 500 eieren bestaan. Veel van deze eieren zullen echter niet bevrucht zijn of beschimmelen. De man en vrouw bewaaieren en verzorgen de eieren om de beurt. Ze verwijderen eieren die beschimmeld zijn.

Opgroeien van de jongen

De eieren komen na ongeveer 2,5 dag uit, afhankelijk van de temperatuur. De jonge visjes zitten dan nog vast geplakt aan de steen. Soms worden ze door de ouders verplaatst naar een andere plek. Na een dag of vijf kunnen ze pas vrij zwemmen. Pas vanaf dat moment kun je ze voeren.

In de begin fase kun je de jongen voeren met vers uitgekomen artemia. Voer ze een paar keer per dag om ze goed te laten groeien. Na een week of vijf kun je ze bijvoeren met fijngewreven vlokken.

Naarmate de jongen groter worden zal het kweekaquarium te klein worden voor al de vissen. Verhuis de jongen dan naar een uitzwem aquarium van minimaal 150 liter. Zorg ervoor dat je regelmatig het aquarium schoonmaakt en hevel vuil af. Jonge maanvissen zijn gevoelig en kunnen slecht tegen vervuild water. Ververs daarom ook zeer regelmatig en veel. Onder de juiste omstandigheden zijn ze na 8 tot 12 weken groot genoeg om te worden verkocht.

Sommige koppels eten de eerste paar keer alle eieren of jongen op. Ik zelf ben normaal gesproken een voorstander van het kweken met behulp van de ouders maar je kunt de eieren na het afzetten ook weghalen en zelf uit laten komen.

Conclusie

De Pterophyllum scalare of Maanvis is een zeer interessante vissoort qua gedrag en laat zich makkelijk houden in een gezelschaps aquarium. Het is vaak de blikvanger in het aquarium waaromheen het bestand aan vissen is opgebouwd. Mits je voldoet aan hun wensen zijn het dieren die meer dan 10 jaar oud kunnen worden en je vanaf het begin tot het eind een fraai schouwspel laten zien.